Afette Kadın Olmak
Afetler sonucunda can ve mal kayıpları yaşanmasının yanı sıra toplumda pek çok sağlık sorunuyla da karşı karşıya gelinir. Afetlerde kadın ve erkekler farklı sağlık sorunları yaşar. Cinsiyet bazlı bakıldığında kadınlar sağlık sorunlarından daha fazla etkilenmektedir.
Afette kadın olmak kendi bakımını ve hijyenini sağlamaya çalışırken hem de çocuğunun bakımı için de çabalamaktır, bu sebeple afette kadın sağlığıyla ilgili alınabilecek önlemler hakkında farkındalık oluşturmak oldukça önemlidir. Afet sonrasında kadınlar için alınabilecek önlemler şunlardır:
- Güvenliğin Sağlanması
- Hijyen Koşullarının Sağlanması
- Üreme Sağlığı Hizmetleri
- Gebeler ve Lohusalar İçin Özel Destek
- Adet Döneminde Destek
- Psikososyal Destek
- Kadın Sağlığına Duyarlı Kriz Yönetimi
- Emziren Annelerin Desteklenmesi
Güvenliğin Sağlanması
Afet bölgelerinde kadınların yalnızca fiziksel güvenliği değil psikolojik güvenliğinin sağlanması da oldukça önemlidir. Bu bölgelerde kadınlar cinsel şiddet, taciz ve istismar riskine karşı korunmalıdır. Barınma ve ihtiyaçlarını gidermek için güvenli alanlar, yeterli aydınlatma gibi önlemler bu noktada kritik önem taşır.
Hijyen Koşullarının Sağlanması
Kadınlar için hijyenik ped, iç çamaşırı, sabun ve suya erişim oldukça önemli. Bu ihtiyaçların temel yardım malzemeleri arasına eklenmesi gerekir.
Üreme Sağlığı Hizmetleri
Hamile kadınların gebelik takibi, doğum öncesi ve sonrası bakımı, düşük yapma olasılığı için acil sağlık hizmetlerine erişimi sağlanmalıdır.
Gebeler ve Lohusalar İçin Özel Destek
Gebeler ve lohusaların barınma, beslenme ve sağlıklarının takibine özen gösterilmel. Lohusaları lohusalık bunalımından korumak için fiziksel ve psikolojik destek mekanizmaları kurulmalıdır.
Adet Döneminde Destek
Adet gören kadınlar hijyenik pedlere ulaşmada zorluk çekebilir ve isterken utanabilir, bu durumu engellemek için temel yardım malzemelerine kadınlar için hijyen kitleri mutlaka eklenmeli.
Psikososyal Destek
Kadınlar afet sonrası sıklıkla travma, panik atak, anksiyete ve travma sonrası stres bozukluğu yaşayabilir ve bunları belli etmeyebilir. Bu nedenle kadınlara özel psikososyal destek programları planlanmalıdır.
Kadın Sağlığına Duyarlı Kriz Yönetimi
Afet yönetimine kadınların da aktif olarak katılması sağlanmalı ve cinsiyet duyarlı bir bakış açısıyla süreç yönetilmelidir.
Emziren Annelerin Desteklenmesi
Emziren annelere süt arttırıcı besin takviyeleri ulaştırılmalı, rahatça emzirebilecekleri alanlar oluşturulmalı ve emzirme danışmanlığı sağlanmaya çalışılmalıdır.
Deprem Gibi Afetler Sonrası Kadınlarda Hangi Hastalıklar Görülür?
Afetlerden sonra kadınların cinsel ve üreme sağlığı tehdit altına girebilir ve sağlık hizmetine ulaşımda zorluklar yaşanabilir.
gibi durumlar kriz anlarında artmaktadır. Afet ortamlarında morbidite ve mortalite etkilenir.
Yapılan araştırmalarda doğal afetlerden sonra kadınlarda menstrüasyon bozukluğu, pelvik inflamatuar hastalık, erken doğum, düşük doğum ağırlıklı bebek sahibi olma, kadınların cinsel yaşamlarında memnuniyetsizlik, istenmeyen gebeliğe sahip olma riskinin arttığı bildirilmiştir.
Afet bölgelerinde hijyen malzemelerine ulaşım güçlüğü, umumi tuvaletlerin kullanılması gibi sebeplerden dolayı vajinal enfeksiyonlar ve üriner enfeksiyonlar sık görülebilir. Vajende yanma hissi, kaşıntı, kötü kokulu akıntı, idrar yaparken yanma, idrarda kan gelmesi gibi durumlarda yaygın iltihabi duruma yol açmamak için sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Strese Bağlı Nedenlerle Adet Düzensizliği Görülebilir mi?
Adet düzensizliği ve adet görmeme gibi adet döngüsü anormallikleri, fiziksel, çevresel, sosyal ve psikolojik faktörlerden kaynaklanan stres ile ilişkilendirilir. Çalışmalarda bu durumun 1 yıla kadar uzayabildiği bildirilmiştir.
Adet döneminde görülebilecek düzensizlikler nedeniyle zaten doğum kontrolünde başarısı düşük olan takvim yöntemi gibi klasik metotların koruyuculuğunun çok daha düşük olduğu akılda tutulmalıdır. Özellikle bu dönemde istenmeyen gebeliklerin de önlenebilmesi için mutlaka güvenli bir doğum kontrol metodu kullanılmalıdır. Çok yoğun adet kanamaları, adet düzensizliğine kasık ağrısı eşlik etmesi durumlarında ise doktor kontrolüne gidilmelidir.
Afet Yerinde Kadınlar Ortak Tuvalet Kullanıldığı Ortamlarda Kişisel Hijyeni Nasıl Sağlayabilir?
Amerikan Mikrobiyoloji Derneği tarafından yapılan bir araştırmaya göre, umumi tuvaletlerin klozet kapaklarında ve sabunluklarda yaklaşık 77 bin farklı bakteri ve virüs türü bulunabilir. Buna E.coli, Salmonella, Coliform ve rotavirus gibi bir dizi mikrop dahildir. Umumi tuvaletlerde hijyene dikkat edilmemesi durumunda idrar yolu enfeksiyonu, vulvar, vajinal enfeksiyonlar ve bağırsak enfeksiyonları gibi hastalıklar ortaya çıkabilir. Umumi tuvaletleri kullanırken dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:
- Yüzeylere Direkt Dokunulmamalı: Kapı koluna doğrudan dokunulmamalı. Kapı kolu bir peçete yardımıyla açılıp kapatılmalı. Kullanılan tuvalet klozet ise oturmadan önce ciltle temas edecek yüzeylere peçete serilebilir veya bu yüzeyler bir dezenfektan ile temizlenip bu şekilde tuvalet kullanılabilir.
- Yüzünüze Dikkat: Tuvalete girerken dokunulması gereken yerlere dokunup, sonra yüzü dokunulmaması gerekir. Bunu başarmanın bir yolu da temiz el-kirli el yöntemidir. Bir el çevre için, diğer el kendiniz için kullanılabilir. Bu, daha az çapraz kontaminasyon ihtimali anlamına gelir.
- Çanta ve Montlar Yere Konulmamalı: Umuma açık tuvaletlerde zemin tahmin edileceği gibi en kirli alanlardır. Bu nedenle çantalar, paltolar, diğer eşyalar mümkünse yüksek bir yüzeye koyulmalı. Hatta mümkünse varsa sizi dışarıda bekleyen yakınınıza verilmeli.
- Genital Bölge Temizliği: Genital bölge önden arkaya doğru temizlenip kurulanmalı. Vajina içerisi su ile yıkanmamalı, sabun veya jel kullanılmamalı. Vajinal doğal flora bu sayede bozulmadan durabilir.
- WC Temizliği: Tuvalette iş biter bitmez sifonu çekmeden önce tuvaletin kapağı kapatılmalı. Bu, tuvaletin içindeki havayı hapseder ve mikropların odaya yayılmasını engeller.
- El Yıkama: Tuvaletten ayrılmadan önce eller en az 20 saniye yıkanmalı ve kurutulmalıdır. Dışarı çıkarken, temiz ellerle bir şeylere dokunmamaya çalışılmalıdır. Çıkarken kapı kollarına ve diğer eşyalara dikkat edilmeli. Dirsekler, kollar veya kapıya dokunmamak için peçete kullanılabilir.
Afet bölgelerinde hijyen kurallarına istisnasız uymak her zaman kolay olmayabilir ama elimizden geleni yapmalıyız.
Afet Durumunda Ped Bulunamadığı Zamanlarda Ne Yapılabilir?
Acil durumlarda hijyenik pedlere ulaşmak zor olabilir. Böyle bir durumda tuvalet kağıdından bir parça rulo şekline getirilip kullanılabilir veya mümkünse arasına pamuk yerleştirilebilir, çocuk bezleri geçici ped olarak kullanılabilir, bunlara ulaşmak mümkün değilse geçici bir önlem olarak eski kıyafetler kullanılabilir. Ancak bunların temiz olması önemlidir.
Afet Durumunda Hamile Kadınlarda Hangi Sorunlar Görülebilir?
Hamile kadınlar afet durumunda hem fizyolojik hem de psikolojik olarak daha fazla etkilenmektedir. Araştırmalar, afetler ile olumsuz gebelik sonuçları arasında doğrudan bir ilişki olduğunu ortaya koymaktadır.
Düşük Yapmak
Düşük yapmak yoğun stres, travma veya yetersiz sağlık hizmetlerine erişim nedeniyle yaşanabilir.
Doğum kusurları
Toksik maruziyet veya folik asit takviyesi gibi önleyici tedbirlerin eksikliğinden kaynaklanır.
Düşük Doğum Ağırlığı
Düşük doğum ağırlığı bebeğinizin kilosunun 2500 gramdan az olmasıdır. Annenin yetersiz beslenmesi veya enfeksiyon gibi faktörler doğum ağırlığını etkileyebilir.
Erken Doğum
Fiziksel ve duygusal stresin artması, erken doğum ve plasental erken ayrılma riskini yükseltir.
Afet Durumunda Hamile Kadınlar Nelere Dikkat Etmelidir?
Güvenli doğum, anne ve bebek sağlığının korunması için mutlaka kontrole gidilmelidir. Kontroller sırasında gebelikleri ile önceden tespit edilmiş riskler hekimlere iletmelidir. Beslenme sorunlarına karşı gebelerin beslenmelerinde protein alımına ve su tüketimine önem verilmesi gerekir.
Gebeliğin ilk 3 ayında folik asit takviyesi, demir desteği uygulaması, gebeliğin 4’üncü ayının başından (ikinci trimester) itibaren gebelik süresince ve doğum sonrası 3 ay süreyle D vitamini desteği, yine 12’nci haftadan itibaren gebelik süresince ve doğum sonrası 6 ay süreyle devam ettirilmelidir.
Gebelikte önerilen aşılar mutlaka tamamlanmalıdır. Burada özellikle tetanoz aşısı son 10 yıl içerisinde dozlar tamamlandıysa bir doz tamamlanmadıysa 2 doz şeklinde yapılması unutulmamalıdır.
Afet Durumunda Emziren Anneler Nelere Dikkat Etmelidir?
Emzirme, afet ortamlarında teşvik edilmeli ve desteklenmelidir. Çünkü anne sütü, genellikle bir afet anında bebek için tek güvenilir besin kaynağıdır.
Formül mama ile beslenen bebekler, kısmen anne sütünde koruyucu antikorların olmaması nedeniyle enfeksiyon ve ishale karşı daha hassastır. Ayrıca mama yapmak için temiz su ve temiz şişe bulunamayabilir veya mama kontamine olabilir. Sonuç olarak, formül mama ile beslenen bebeklerde dehidrasyon (sıvı kaybı) ve yetersiz beslenme gelişebilir. İlk 6 ay sadece anne sütü ile beslenmeyen bir çocuğun hayatını kaybetme olasılığı, sadece anne sütü alan bir bebeğe kıyasla 14 kat daha fazladır.
Afette Kadın Sağlığı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
Afet durumunda kadınlar hangi sağlık riskleriyle karşı karşıya kalır?
Afet durumlarında kadınlar üreme sağlığına ulaşamama, cinsel şiddet, adet hijyenine ulaşamama ve enfeksiyonlar gibi sağlık riskleriyle karşı karşıadır
Afetlerin ruhsal etkileri nelerdir?
Afetler stres, travma, kaygı bozuklukları, utanç, öfke, yalnızlık gibi durumların yaşanmasına sebep olabilir.
Afetlerde anne ve bebek sağlığı için neler yapılmalı?
Annenin emzirebilmesi için uygun koşullar sağlamak, anne ve bebek için güvenli barınma alanları oluşturmak, anne sütü olmadığı durumlarda bebeklere mama temin etmek afet sonrası için önemlidir.
Afet yönetiminde kadınların katılımı neden önemli?
Cinsiyet duyarlı bir bakış açısıyla afet sürecini yönetmek için kadınların aktif rol alması önemlidir.
Afet ortamında şiddete maruz kalma riski artar mı?
Evet, afet durumlarında şiddet artar bu nedenle güvenli barınma alanları ve doğru çalışan şikayet mekanizmaları olması gerekir.
Kadınların afetlere karşı dayanıklılığını artırmak için neler yapılabilir?
Kadınlara yönelik afet eğitimi, kadın liderlerin bulundurulması, cinsiyet eşitliği odaklı süreç yönetimi ve sağlık hizmetlerinin güvence altına alınması gibi çalışmalarla kadınların afet dayanıklılığı arttırılmalı.
