Parazit Nedir? Türleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Parazit Nedir?

Parazit, konak adı verilen başka bir organizmanın üzerinde veya içinde bulunur. Parazitler bu organizmalarla yaşar ve büyür. Konaklarına zarar verecek şekilde büyüyen parazitler, hayatta kalmak için konaklarına ihtiyaç duyar. Bu nedenle nadiren konaklarına öldürmeye ihtiyaç duyarlar, ancak insanlarda ölümcül olacak hastalıklara yol açabilirler. 

Doğada serbest yaşayan, tek hücreli ve parazit olabilen bu organizmalar mikroskop altında görüntülenir. İnsan vücudu, haşerelerden, memelilerden veya bir insandan diğerine geçen çeşitli protozoal parazitler için konak olabilir. Bir insanın bağırsağında, kanında veya dokusunda yaşayabilir. 

Parazit Çeşitleri

İnsanlarda hastalığa neden olan üç ana parazit türü bulunur. Bunlar; ektoparazitler, helmintler ve protozoalardır. Parazit çeşitleri kendi içinde de ayrı gruplandırılır.

Ektoparazitler

Ektoparazitler konakçısının dışında yaşayan parazitlerdir. İnsanlarda da sıklıkla görülür ve kolaylıkla bulaşabilir. Genellikle kan yoluyla, hayvanlar ve insanlar arasında enfeksiyon taşırlar. Bu gruba giren birçok canlı kanınızla beslenir. 

Pireler: Pireler, uzun mesafeler atlamak için kullandıkları güçlü arka bacaklara sahip küçük, kanatsız böceklerdir. Enfekte pireler, konakçılarını ısırdıklarında veya bir konakçı yanlışlıkla enfekte bir pireyi yutarsa ​​hastalığı yayabilir.

Bitler (Baş biti ve kasık biti): Çocukların genellikle okullarda yakalandıkları bit problemi de ektoparazitler sebebiyle olur. Bitler sürünerek dolaşır, küçük ve yassı böceklerdir. Baş bitleri kafanızdaki saçta yaşar. Kasık bitleri ise kasık kıllarında ve genital bölge yakınlarında yaşar. Her iki bit türü de yakın temas yoluyla kişiden kişiye geçebilir. Cinsel ilişki yoluyla bulaşabilir. Toplu yerlerde çarşaf, yastık veya havlu gibi eşyaların paylaşılması bitlerin başkasına bulaşmasına neden olabilir. 

Akarlar: Örümcek ve kenelerin akrabasıdır. Küçük eklembacaklılar olarak kabul edilen akarların bazı türleri uyuz hastalığının ana sebebidir. 

Keneler: Keneler sık sık ölümcül enfeksiyonlara sebep olabilir. Isırıkları genellikle kaşıntı ve ağrıya neden olmaz. Isırdığı kişinin cildine gömülürler. Ormanlık alanlarda, tarlalarda, çimenlik bölgelerde yaşayan keneleri tek başınıza çıkartmak sağlık problemlerine ve Kırım Kongo Kanamalı Ateşi hastalığına sebep olabilir. 

Helmintler

Helmintler genellikle mide ve bağırsak sistemlerinizde yaşayan parazit kurtlardır. Mide, ince bağırsak ve kalın bağırsak dahil olmak üzere ağızdan anüse kadar olan tüm bölgede yer alabilir. Bazı helmintler yetişkinlik dönemlerinde çıplak gözle görülebilir. İnsanları etkileyen başlıca helmint türleri şunlardır:

Trematodlar: Bir tür yassı solucan olan trematodlar; kirlenmiş su, salyangozlar, yengeçler, balıklar gibi suda yaşayan hayvanlardan bulaşabilir. Kanı, idrar kesesini, karaciğeri, akciğeri, bağırsakları ve diğer organları enfekte edebilir. 

Tenyalar: Bağırsaklarda yaşayan uzun yassı solucan türüdür. Konakçıların yediği besinlerden faydalanır ve onlarla beslenirler. Vücuda yumurta bırakarak yayılırlar. Dışkılama yapıldığında yumurtalar vücudu terk eder. Enfekte yiyecekler, kirli su ve az pişmiş et yoluyla yayılabilirler. 

Yuvarlak kurtlar: Yuvarlak kurtlar bağırsaklarınızda yaşayan küçük parazitlerdir. Enfekte dışkı veya topraktan yayılırlar. 

Protozoalar

Tek hücreli organizmalara sahip bir parazit türüdür. Mikroskobik canlılardır ve binlerce farklı türü vardır. Bağırsaklarda, kanda veya dokularda yaşayabilirler. İnsanları etkileyen protozoa parazit türleri şunlardır: 

• Amipler
• Siliatlar
• Kamçılılar
• Sporozoanlar

Parazitlerin Belirtileri

Parazit belirtileri, parazitin türüne göre değişiklik gösterebilir. Yaygın parazit semptomları arasında ishal, kusma, bulantı, açıklanamayan kilo kaybı, kas ağrıları, ateş, ürperti, uyku sorunları gibi problemler görülebilir. Parazit belirtileri şu şekilde sıralanabilir: 

• İshal
• Mide bulantısı ve kusma
• Karın ağrısı
• Açıklanamayan kilo kaybı
• Yemeklerden sonra doymama
• İştah artışı
• Kas ağrıları
• Ateş
• Ürperti
• Uyku sorunları
• Tükenmişlik ve yorgunluk
• Zayıflık
• Cilt döküntüsü

Bir parazitiniz olabilir ve bunlar arasından herhangi bir semptom vermeyebilir. Semptomlar enfeksiyondan uzun bir süre sonra ortaya çıkabilir. Hiçbir semptom göstermeden yanlışlıkla da olsa başka bir kişiye bir parazit geçirebilirsiniz.

Sindirim sistemi belirtileri: Açıklanamayan kabızlık, ishal, gaz, şişkinlik veya mide bulantısı parazitik enfeksiyonun bir işareti olabilir. Doğası gereği, bağırsak parazitleri gastrointestinal sistemde kök salar. Hassas testlerle sindirim sistemine yerleşmiş parazitler olup olmadığı tespit edilebilir. 

Cilt belirtileri: Cilt tahrişi, gizemli döküntüler, kurdeşen, rosacea veya egzama, bağırsak paraziti varlığını işaret edebilir. Bağırsak parazitleri, bağışıklık sistemi tarafından üretilen antikorlar olan immünoglobulin üretimini uyarabilir. Daha sonra vücutta alerjik sorunlara ve herhangi bir kaynağı yokmuş gibi görünen cilt sorunlarına neden olabilir. 

Uykusuzluk: Uykuya dalmakta zorluk çekebilir veya gece boyunca birkaç kez uyanabilirsiniz. Fiziksel rahatsızlık meydana getiren parazitler gece boyunca aktif olur. Parazit varlığında, uyku alışkanlıklarında bir değişim yaşamadan uykusuzluk problemi baş gösterebilir. 

Şişkinlik: Bağırsak paraziti, gastrointestinal sistemde ekstra gaz birikmesine yol açabilir ve bu da şişkinlik meydana getirebilir. Giardia paraziti, tedavi edilmediği takdirde rahatsızlığa yol açan şişkinliğe sebep olabilir. 

Yemeklerden sonra doymama: Parazitlerin bir diğer belirtisi yemeklerden sonra tok hissetmemektir. Birçok kişi sürekli aç hissediyorsa, halk arasında “karnında kurt mu var?” sorusuyla karşılaşabilir. Tenyalar, midede yumurtalarından çıkıp yenen yemeklerden beslenebilir. Bu nedenle düzenli beslenseniz bile kendinizi asla tok hissetmeyebilirsiniz. 

Kronik yorgunluk: Parazitler, ruh hali değişimleri, depresyon, kişilik değişimleri, baş ağrıları ve ilgisizlik hissiyle birlikte hafıza sorunlarıyla sonuçlanan yorgunluk ve bitkinlik hislerine yol açabilir. Bazı bağırsak enfeksiyonları, vücutta demir ve B12 gibi temel besinlerin emilimine ve eksikliğine sebep olabilir. Bu durumda kronik yorgunluk, bitkinlik ve uyuşukluk hissi görülebilir.

Parazitlerin Bulaşma Yolları

Parazitler kirli su, yıkanmamış sebze ve meyveler, evcil hayvanlar, sinekler, havlu gibi kişisel eşyalar ve el sıkışmayla bulaşabilir. 

Gıda ve su yoluyla: Kirlenmiş su, yiyecek, toprak, kan veya dışkı yoluyla parazit bulaşabilir. Bu nedenle kirli su tüketiminden uzak durmak ve evin temizliğini zamanında yapmak gereklidir. Yıkanmamış sebze ve meyveler de parazitin bulaşmasına neden olmaktadır. Parazitlerin yaygın bulaşma yolları şunlardır:  

• Balık da dahil olmak üzere çiğ veya az pişmiş etler.
• Çiğ veya yıkanmamış meyve ve sebzeler.
• Su teresi gibi çiğ su bitkileri.
• Pastörize edilmemiş süt ve meyve suları.

Hayvanlardan bulaşma: Kedi ve köpek gibi evcil hayvanlar parazit taşıyabilir ve parazitleri insanlara geçirebilir. Uygun el yıkama ve hijyen, riski büyük ölçüde azaltabilir. Yavru köpekler ve kediler gibi genç hayvanların, yuvarlak kurtlar ve kancalı kurtlarla enfekte olma olasılığı daha yüksektir. 

Kişisel temas: Bazı parazitler ortak eşyaların kullanımı ile bulaşabilir. Başkasının yatağından, çarşafından ve havlusundan bulaşabilir ve vücudunuzu konakçı olarak kullanmaya başlayabilir. 

Parazitlerin Teşhisi ve Tedavisi

Vücut sıvılarında veya dokularda parazitleri veya parazit belirtileri (yumurtaları gibi) aranır ve parazit enfeksiyonları teşhis edilir. Parazitlerin teşhisi için şu testler istenebilir:

• Dışkı (Gaita)
• Kan
• Endoskopi/Kolonoskopi
• MRI
• Röntgen

Teşhis Yöntemleri

Paraziter hastalıkların teşhisi için pek çok laboratuvar testi mevcuttur. Belirtilere ve semptomlara göre sağlık uzmanınız sizden hangi testi isteyeceğini söyleyebilir.  

Kan testleri ile bazı parazitik enfeksiyonlar tespit edilebilir. Kan testleri belirli bir parazit enfeksiyonunu arar; tüm parazitik enfeksiyonları arayacak bir kan testi yoktur. Seroloji ve kan yayması testleri vücutta parazit tespiti sağlayabilir.

Dışkı testleri, ishal, gevşek veya sulu dışkı, kramp, şişkinlik (gaz) ve diğer karın rahatsızlıklarına neden olan parazitleri bulmak için kullanılır.

 

Tedavi Yöntemleri

Sağlık hizmeti sağlayıcıları, çeşitli parazit enfeksiyonlarını tedavi etmek için farklı ilaçlar kullanırlar. Parazitin ilaç tedavisi sırasında en yaygını antiparaziterler (anthelmintikler veya antiprotozoaller), antibiyotikler ve antifungal ilaçlardır. Sağlık uzmanınız, sahip olduğunuz parazite karşı en uygun tedavi yöntemini arayacaktır. Ayrıca ilaçlı losyonlar ve şampuanlar kullanılabilir.

Doğal parazit tedavisi sırasında kullanabileceğiniz bazı besinler bulunabilir. Karanfil yağı, nane, greyfurt çekirdeği özü, kekik yağı, berberis gibi bitkiler ve yağlar kullanılabilir. Probiyotikler kullanmak devam etmekte olan bir parazit enfeksiyonunu kontrol altına almaya yardımcı olabilir. Unutulmamalıdır ki doğal yöntemler dirençli parazit türleri oluşumuna zemin hazırlayabilir. Bunun için bir doktora danışmanız önerilir. Doğal tedavi sırasında şu beslenme önerileri uygulanabilir: 

• Rafine gıdalarda, meyvelerde, meyve sularında, süt ürünlerinde ve bal dışındaki tüm şekerlerde bulunan basit karbonhidratlardan kaçının.
• Geleneksel olarak parazitleri öldürmek için kullanılan çiğ sarımsak, kabak çekirdeği, nar, pancar ve havuç gibi yiyecekleri daha fazla tüketebilirsiniz. Sindirim sistemini temizlemek için bol bol su için.
• Daha fazla lif tüketin, bu kurtlardanve parazitlerden kurtulmanıza yardımcı olabilir.
• Probiyotikler, sindirim sisteminizin sağlıklı kalmasına yardımcı olur. Bazı ciddi bağışıklık yetmezliği olan hastalarda uygun olmayabilir. Doktorunuzla görüşün.
• Sindirim enzimleri bağırsak yolunuzu parazitler için elverişsiz hale getiren normal durumuna geri döndürmeye yardımcı olabilir.

Doktorunuz parazitinizin gittiğinden emin olmak için dışkınızı tekrar test edecek ve tekrar enfekte olmaktan kaçınmanıza yardımcı olacak tavsiyelerde bulunacaktır. 

Parazitlerden Korunma Yolları

Gündelik hayatınızda yapabileceğiniz basit ama etkili birkaç yaşam tarzı değişikliğiyle parazitlerden korunabilirsiniz. Şu kurallara dikkat edilmelidir: 

• Hijyen kurallarına dikkat etmek: Özellikle yemek hazırlarken, yemekten önce, tuvalete gittikten sonra ve bez değiştirdikten sonra ellerinizi sık sık yıkamayı ihmal etmeyin. Ayrıca her gün duş almaya çalışarak kişisel hijyeninize dikkat edin. 
• Gıda güvenliğine önem vermek: Bozulmuş ve kirlenmiş besinleri tüketmek parazit oluşumuna yol açabilir. Yiyecekleri düzgün bir şekilde saklayın, bozulup bozulmadığına dikkat edin. Meyve ve sebzeleri düzgünce yıkayın, temizlendiğinden emin olun. Bunları soyarak da tüketebilirsiniz. 
• Evcil hayvan bakımı: Evcil hayvanınız için parazit önleyiciler kullanabilirsiniz. Böylelikle hem parazitlerin sizlere bulaşmasını önlemiş, hem de kedi veya köpeğinizin daha rahat etmesini sağlamış olursunuz. Evcil hayvanınızın topikal parazit önleyicisini kafatasının tabanındaki deriye, omuzlarının arasına veya sırtına dökün. Oral yoldan ilaç almakta zorlanan hayvanlar için idealdir. Veterinerler enjekte edilebilir parazit önleyiciler kullanarak evcil hayvanınızı temiz tutabilir. 
• Seyahat önlemleri: Gittiğiniz yerle ilgili bilgin bir gezgin olarak parazit ve virüslerden uzak durabilirsiniz. Bulaşıcı hastalıklar hakkında bilgi almaya çalışın, olmanız gereken bir aşı varsa mutlaka olun. Ayrıca kişisel eşyalarınızı kullanmaya özen gösterin. Başkasının kullandığı havlu, çarşaf, yataklardan mümkün olduğunca uzak durun. 

Parazitlerle İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Parazitler genellikle az pişmiş etler, yıkanmamış sebze ve meyveler ve kirli su ile bulaşabilir. Çiğ ya da az pişmiş deniz ürünleri de parazitlerin yayılmasına neden olabilir. Özellikle hijyenik olmayan koşullarda hazırlanan yiyecekler parazit taşıma riskine sahiptir. 

Parazitlerden Korunmak İçin Hangi Hijyen Kurallarına Dikkat Etmeliyim?

Parazitlerden korunmak için yiyecekleri iyice yıkamak, etleri iyice pişirmek ve temiz su kullanmak önemlidir. Kişisel hijyene dikkat edilmelidir, özellikle tuvalete girip çıktıktan sonra yemek hazırlarken el hijyeninden emin olunmalıdır. Ayrıca, güvenilir kaynaklardan gelen yiyecek ve su tüketmek parazit bulaşma riskini azaltır. Bozulmuş, kokmuş ve kirli yemeklerin tercih edilmemesi gerekir. 

Parazit Tedavisinde Kullanılan İlaçlar Güvenli mi?

Parazit tedavisinde kullanılan ilaçlar genellikle güvenlidir ve doktor gözetiminde alınmalıdır. Ancak, her ilaçta olduğu gibi parazit ilaçlarında da yan etkiler görülebilir, bu yüzden doktorun önerdiği doz ve süre aşılmamalıdır. Özellikle hamilelik veya diğer sağlık sorunları olan kişiler, ilaç kullanmadan önce mutlaka doktora danışmalıdır.

Parazit mide ve baş ağrısı yapar mı?

Evet bazı parazitler mide bulantısı, karın ağrısı ve baş ağrısı gibi semptomlara sebep olabilir. Giardia enfeksiyonu veya tenya gibi parazitler sindirim sisteminde rahatsızlık yaratabilir. Ayrıca genel yorgunlukla birlikte baş ağrısı oluşabilir. 

Vücuttaki parazit nasıl temizlenir?

Parazitlerden kurtulmak için genellikle doktor tarafından verilen antiparazitik ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar parazitleri temizleyip vücuttan atılmalarını sağlar. Ayrıca kişisel hijyen ve temizliğe dikkat etmek enfeksiyondan korunmak için önemlidir.

Parazitler kilo kaybına ve halsizliğe neden olur mu?

Parazitler özellikle bağırsaklarda besin emilimini engelleyebilir ve bu da kilo kaybına neden olur. Enfeksiyonun yarattığı stres ve vücuttaki besin eksikliği nedeniyle halsizlik oluşabilir.

Parazitler nasıl yayılır?

Parazitler, kirli su ve yiyeceklerin tüketimi, enfekte yüzeylere dokunma ve hayvanlardan bulaşma yoluyla yayılır. Böcek ısırıkları da parazit bulaşmasına neden olabilir. 

İnsanlarda parazit nasıl olur?

Genellile kirlenmiş su ve yiyecekler, zayıf hijyen koşulları ve enfekte hayvanlar dolayısıyla parazit oluşur. Bazı parazitler de deri yoluyla veya hava yoluyla bulaşabilir.

Paraziter enfeksiyon nedir?

Paraziter enfeksiyon, insan vücudunda yaşayan ve zarar veren organizmaların neden olduğu bir hastalıktır. Parazitler; sindirim sistemi, cilt, kan ve diğer organlarda enfeksiyona yol açabilir. 

Endoparazitler nedir?

Endoparazitler, insan veya hayvanların vücutlarında yaşayan, beslenmek için bu canlılara bağımlı olan parazitlerdir. Bağırsak kurtları, tenya ve yuvarlak kurtlar endoparazitlere örnektir.

Kıl kurdu nedir?

Kıl kurdu, ince ve beyaz renkte olan, bağırsaklarda yaşayan bir parazittir. Özellikle gece saatlerinde anüs çevresinde kaşıntıya yol açabilir.

Vajinal kıl kurdu nedir?

Vajinal kıl kurdu, genellikle anüsten vajinaya yayılan, vajinal kaşıntı ve rahatsızlıkla kendisini gösteren bir rahatsızlıktır. 

Bağırsak kurdu nasıl düşürülür?

Bağırsak kurtları, doktor tarafından reçete edilen antiparazitik ilaçlar ile düşürülür.

Çocuklarda bağırsak paraziti nasıl temizlenir?

Çocuklarda bağırsak paraziti temizlemek için ağız yoluyla alınan antiparazitik ilaçlara ihtiyaç vardır. Ayrıca çocuğun giysileri, yatak örtüleri sık sık yıkanmalı, el hijyenine nasıl dikkat edeceği öğretilmelidir.

Gaita parazit testi fiyatları ne kadar?

Gaita parazit testi fiyatları yapılan hastaneye ve laboratuvara göre değişiklik gösterir. Bu konuda en doğru bilgiyi almak için, aşağıda bulunan formu doldurabilirsiniz.

Dışkıda parazit veya kurt belirtisi nasıl?

Bağırsak parazitleri genellikle dışkıda görülmez. Ancak bazı parazitlerin yumurtaları veya tenya gibi parazitlerin küçük parçaları dışkıda bulunur, mikroskobik inceleme ile tanı konulur. 

Kedi ve köpekten parazit geçer mi?

 Evet, toksoplazma ve tenya gibi bazı parazitler kedi ve köpeklerden insanlara bulaşabilir. Bu nedenle sokak hayvanlarıyla temas ettikten sonra hijyen kurallarına dikkat edilmelidir.